EYE brengt hommage aan filmmaker Yasujiro Ozu

EYE brengt de klassieker Tokyo Story opnieuw uit in de theaters, naar aanleiding van de recente digitale restauratie van zes belangrijke titels uit het oeuvre van de Japanse filmmaker Yasujiro Ozu (1903-1963).

Vanaf donderdag 14 mei zijn van de hand van de meesterfilmer ook vier gerestaureerde kleurenfilms te zien in EYE en in het land. De uitbreng van Tokyo Story en de programmering van vier Ozu-kleurenfilms in het mei-programma van EYE en in het land loopt vooruit op het grote overzicht dat het filmmuseum vanaf donderdag 24 september 2015 aan de Japanse cinema wijdt.

​Eind jaren ’20 was hij, samen met Yasujirō Shimazu, de ‘uitvinder’ van de shomin-geki: verhalen over het familieleven van de gemiddelde Japanner waarmee de (lagere) middenklasse zich kon identificeren. Zijn films hebben veel bijgedragen aan de verlossing van de Japanse vrouw uit haar tweederangsstatus. Setsuko Hara werd dankzij haar rollen in Ozu’s films de meest geliefde filmster van Japan.

Ozu omringde zich met een vaste groep van acteurs en crew-leden die hem op handen droegen. Zijn stijl werd in de loop van zijn carrière – 54 films in 35 jaar – steeds uitgebeender: geen bewegende camera meer maar consequent vaste kaders. Scènes worden vaak gescheiden door ‘loze’ tussenshots van een detail, natuur of – het geluid van – passerende treinen. Speciaal voor zijn interieuropnames ontwierp Ozu een driepootstatief met slechts twee standen: één met de lens op ongeveer 90 centimeter boven de grond ofwel op ooghoogte van iemand die op een tatami-mat zit, en eentje ongeveer 50 centimeter hoger. Bij de meest gebruikte positie moest Yuharu Atsuta, Ozu’s vaste cameraman, zo’n beetje liggend op de vloer door de zoeker kijken.

Begin jaren ’60, op het moment dat Ozu eindelijk bekendheid kreeg in Europa keerden jonge cineasten in Japan zich van hem af. Ze beschouwden zijn statische stijl en de immer repeterende inhoud als een verderfelijk voorbeeld van de ‘cinéma de papa’. In diezelfde tijd zakte de Japanse filmindustrie compleet in elkaar door de snelle opkomst van de televisie.

Ozu is bijgezet op de begraafplaats van de Engakuji Tempel in zijn woonplaats Kita-Kamakura. Het zwarte granietblok boven de urn, met daarop slechts één karakter, vormt een bedevaartsplek voor cinefielen. Op de steen staat niet Ozu’s naam maar het Chinese woord ‘mu’, een boeddhistisch begrip dat volgens kenners eigenlijk niet te vertalen is.

Het kan omschreven worden als ‘de ruimte tussen objecten’ of ‘de zuivere leegte’. Mu is een mooie samenvatting van zijn oeuvre: het ging Ozu nooit om de plot maar om een sfeertekening van gewone levens van doodnormale mensen. “Naturally, a film must have some kind of structure or else it is not a film, but I feel that a picture isn’t good if it has too much drama or action.”

Zoals in het begin vermeld is er een landelijk programma waarbij de film Tokyo Story, maar ook vier kleurenrestauraties van de films Equinox Flower (Higanbana) uit 1958, Good Morning (Ohayô) uit 1959, Late Autumn (Akibiyori) uit 1960 en Ozu’s laatste film An Autumn Afternoon (Samna no aj) uit 1962 te zien zijn. De kans is groot dat er in jouw buurt ook een hommage gebracht gaat worden aan de regisseur. Bekijk het landelijke programma op de website van EYE.

EYE staat dit najaar uitgebreid stil bij de geschiedenis van de Japanse film, onder meer met het programma ‘Tragische liefdes in de Japanse cinema’ en een cursus Japanse filmgeschiedenis. Ook is er aandacht voor de Japanse experimentele cinema. Het programma komt tot stand in samenwerking met curator Dick Stegewerns en de Universiteit van Leiden. Ozu filmde overwegend in zwart-wit, maar koos eind jaren vijftig en begin jaren zestig ook voor kleur. Van de zes kleurenfilms zijn er nu vier gerestaureerd, als onderdeel van een grootschalig digitaal restauratieproject door de befaamde Japanse studio Shochiku, ter ere van Ozu’s 110e geboortejaar en vijftigste sterfjaar in 2013. De vijf geselecteerde films zijn de afgelopen jaren op verschillende belangrijke festivals te zien geweest, waaronder die van Venetië en Berlijn en worden later dit jaar op dvd uitgebracht door Lumière in een verzamelbox. De dvd van Tokyo Story is in juni verkrijgbaar in de winkels.

Bron: EYE via Japanese Events NL